Lediana Paja

Lotët e Nimfës (POEZI)

   Kush është Lediana  Paja ? Ç´farë përfaqëson   “Ajo “? Një botë  e tërë shpirtërore ku artistikja ndërthuret me imazhin dhe perfomancën   krijuese,apo një realitet i ri poetik ,ku patetizmi ndërthuret me moderrnen.Gjetje dhe vlera artistike!Shpërthime dhe stilizim i lirikës me konceptet rinore të moshës.Figuracion dhe kontemperim te idesë  gjer në  tejkajsëshmëri!

Bio e librit

Lediana Paja u lind në qytetin e Korcës. Atje kreu shkollën fillore dhe gjimnazin. Studimet e larta i vazhdoi në Universitetin e Tiranës, në fakultetin ekonomik, por në mars të vitit 2003 detyrohet t’i ndërpresë ato përshkak të emigrimit në SHBA. Më pas studimet i vazhdon në Boston, në University of Massachusetts, e njëkohësisht fillon të punojë në Departametin e Thesarit të Shtetit të Massachusetts.

Megjithëse ky është libri i saj i parë që botohet, bota e krijimtarisë letrare nuk është e re për të. Dëshira dhe pasioni për krijimet letrare e ka shtyrë të shkruaj që nga rinia e hershme, por zakonisht në formë të shkurtër.

Tashmë nëpërmjet këtij libri me poezi, ajo e ka zgjedhur të sfidojë veten e saj duke lejuar lexuesin e gjerë që të testojë vlerat e saj si shkrimtare e re por e vendosur.

Lediana Paja was born on the city of Korca/Albania, on Nov. 25 1980. In her birthplace she finished the elementary and High school. Then she studied in Tirana University, in the Economic field. In March 2003 she emigrated in the United States of America and in the same time she started to work for the Treasury Department of MA as a reconciliation analyst. With literature writings she started to work from her young age. "Nymph's Tears" is her first book published in Albania.

THE TIME OF THE SAND-CLOCK
(Translated by Anthony Weir and poet)

On the sands of time
fossils march:
their last parade.

Salute from the podium.
Jaws - triumphant - creak
as they grind old myths
with gritty teeth.

Crows have always fed on flesh,
and illusions destroy empires of illusion.
The sighing sand-clock has been turned afresh.


THE NYMPH OF THE POOL OF TEARS
(Translated by Anthony Weir and poet)

I am the Nymph of the Pool of Tears
Where you wash out your shame each night
And you trouble and stain my water
And you wait
And I wait
Until the swans hunch their heads in their shoulders
And a stillness settles on the pool
And you talk
And you sleep
And I, the Nymph of your sleep
Begin to renew
Your sodden body
With my tears.

Lediana Paja - Lotet e Nimfes

LINDJA E NIMFËS

1- Misteri i Adamit

-Adam, shtrihu në hije!
Adami shtrihet..
Ai projekton..
ngul daltat e tij imagjinarë mbi të..
Ai krijon..
Adami s’ndien..
Adami vështron..
Adami, i habitur, pyet..
-C’po bëni kështu?
-Është surprizë për ty, Adam, mos u shqetëso!

Adami qesh..
Adami vështron..
Adami merr në krahë surprizën..

Adami dhe sot vazhdon t’a kundrojë,
po aq këndshëm, sa dhe herën e parë..
me shpresën se së shpejti
do t’i vijë dita,
që ai të fillojë,
ta kuptojë…
misterin, që nga trupi i tij
gdhendën..

2- Dikur

Një copëz diell gjete dikur,
harruar në kaltërsinë qiellore;
i paqenë, deri në atë çast,
kur ti, frymëmarrjen ia ndjeve,
dritën ia ledhatove,
me rrezen e tij u ngrohe…

Një copëz hëne gjete dikur,
fshehur në kobin e natës
e zhytyr mes reve shpirt po jepte,
dhe ti, diellin kërkove,
rënkove përvajshëm ,
me nje qiri ne dorë, u kryqëzove…

3- Kryqëzime rrugësh

Sa çuditshëm priten rrugët e jetës,
pafajësisht, njerëzit verbohen..

Sa vrasje,
vrasje shpirtrash.
Sa intriga,
pjellë djallzore,
që nën hipokrizi, pandorizohen!..

Sa çuditshëm priten rrugët e jetës,
Pafajësisht, shpirtrat dashurohen..

Sa ëndrra,
ëndrra boshe.
Sa mëkate,
pjellë pasionesh,
që nën hënën e plotë, transformohen!..

Sa çuditshëm priten rrugët e jetës,
pafajësisht, lutjet drejtohen..

Sa kob,
kob i frikshëm.
Sa vrer,
pjellë zhgënjimesh,
që me dashuri, blatohen!..

4- Në ecje

Ecë.. ecë.. ecë..
bluaji shpirtrat
thyeji kafkat
thithe gjakun..

Ecë.. ecë.. ecë.
rrëmbe hijet,
fshihe natën,
gëlltit yjet..

Ecë ecë ecë..
kurvëro,
mashtro,
vidh,
vrit,
hesht për drejtësi,
mbaj ndonjë fjalim zyrtar,
ndërsa shaminë e diplomacisë,
varja kohës në busullën e saj!..

E nëse s’mundesh këto t’i bësh…
Nderja diellit mëndjemadh,
një copëz të vogël, kartoni…

Tregime (Nga Lediana Paja)

Mesnatë..

   Sot kam ecur nëpër natë. E çuditshme? S’e di. Di që kam ecur. Sa? Nuk e di. Mbaj mënd se kam pas patur të veshur një këmishë nate, mëndafshi. Këmisha më rrinte këndshëm e kënaqësia më e madhe që ndieja, ishte ajri që lëvizte rregullisht poshtë saj. Ai luante një rol të vacantë, përmes lëvizjeve të çrregullta, midis meje dhe këmishës, duke përdorur si armë ndjeshmërie, vet erën. Një rol, që rrallë mundet të përjetohet.

Ashtu, me këmishën e natës mbi krye, kam ecur e ecur rrugëve pa mbarim (të paktën ashtu më dukeshin). Nuk e mbaj mend nëse isha symbullur apo syhapur. Nuk e di nëse e gjitha kjo, ishte pjellë e mëndjes time apo jo. Mbaj mend, që pickoja me thonj disa herë vetveten, dhe ja, ende shenjat e thonjve janë të dukshme, mbi lëkurën time. Mbaj mend se vetëm përmes perceptimit ndjesor mundesha të kapërceja pengesat që rrugën me zinin.

Disa herë më është dashur të llogaris hapat e mia. Llogarisja pengesat që këmbët më jepnin si ndjesi. Në të shumtën e rasteve përgjigjen ua jepja me duar. Si? Puthitja pëllëmbët e mia pas çdo objekti që i pengonte dhe duart u bënin shenjë këmbëve të kalonin pasi rruga ishte e hapur. Këmbët e mia ishin ‘verbuar’. Përplaseshin kot më kot me të gjitha objektet që gjenin. (Qoftë edhe në ndonjë gur të vogël, e ashtu, gjakosur, vazhdonin udhën e tyre.) Edhe vetë ato e dinin se sa kot po ecnin në ato momente. Ato, kishin dashur të më shpjegonin se sa shumë unë i kisha torturuar, kur ndërkohë ato vetë nuk e kuptonin se sa të paafta ishin pa prezencen e syve të mi. Sytë, tepër kryeneçë, ngriheshin lart, drejt qiellit, e shihnin me admirim tjerrjen e reve të pambukta, të plakës së dimrit.

Plaku i pëshpëriste asaj në vesh, disa fjalë, që plakën e vinin në mendime. Ashtu, medituar, ajo vazhdonte te tirrte, krejt pavemëndshëm, duke lëshuar shtëllunga gjithmonë e më të mëdha nga cfurka e saj. Plaku inatosej, fillonte të bërtiste, dhe ajo fillonte t’i kthehej  me të njëjtën monedhë, e në nerv e sipër, shkelmonte të gjorat pirgje, resh të pambukta. Ato përplaseshin, dhimbnin dhe qanin e mbi tokë lëshonin lotët e tyre, herë në formë shiu, herë në breshër, e herë në trajta flokësh dëbore..

Më vinte për të qeshur kur i shihja të dy, burrë e grua dimërakë, të grindeshin në atë mënyrë. Asnjëherë nuk e kisha imagjinuar se vërtet një skenë e tillë mund të ekzistonte. Habitesha dhe qeshja e harroja këmbët që vazhdonin të leviznin rrugëve, më një indiferentizem kryenec, kotësor.

Ndihesha mirë, po aq sa dhe keq. Nervat pothuajse nuk ekzistonin. Asgjë që të mund të më kontrollonte nuk ‘jetonte’. Madje, nuk më vinte aspak keq për këtë. Shijoja ecjen time nëpër natë. Ecje magjike mund ta quaj. Ndihesha si një shpirt pa jetë, i braktisur, që endet midis qiellit e tokës, pa ditur as vetë se cilin drejtim i duhej të merte..

Midis prekjeve të njëpasnjëshme, përceptimet e të cilave i ndieja, dora takoi një thikë. Ishte një thikë mesatare, hekuri, as shumë e vogël e as shumë e madhe. Gishtërinjtë kaluan lëmimthi mbi tehun e saj. Ishte i mprehte. E vërtetuan. Të gjitha ato (gishtërinjtë) komanduar nga asgjëja e fshehën thikën në masën e pëllëmbës dhe e mbyllen fort ate.

Më në fund, sytë u drejtuan drejt duarve. Një heshtje e plotë ra mbi të gjitha, duar, këmbë, sy, tru. Sytë dhe truri shihnin duart dhe këmbët me përçmim. E gjithë qënia ime ishte nën kontrollin e plotë të duarve e të këmbëve, që dukeshin më të lumtura se kurrë. Ato ndiheshin të lira. Shpeshherë bënin disa lëvizje të çrregullta, impulsive, dhe 'turpëroheshin' kur vërenin se unë isha aty, prezente...

Ato, e fërkonin thikën, e limonin me gishtërinj, duke e prekur me thonj disa herë tehun e saj. Për momentin më lindi dëshira të mos kisha më zemër. Sa bukur të komandohesh vetëm nga duart dhe këmbët? Sa bukur të jesh indiferente? Të mos japësh e të marrësh dashuri? Sa bukur sikur ato vena, të mbushura plot me dashuri, ndjeshmëri, dhimbje të zbrazeshin menjëherë e përgjithmonë? Në fund të fundit cdo të ndodhte? Thjesht do transformohesha në një njeri, krejt indiferent, pa ndjeshmëri, lotë, brenga, strese, pa as dhe një lloj ndienje në fund të fundit. Nuk e di por për momentin mu duk dicka fantastike. Madje dukej se kjo nuk ishte vetëm një dëshirë e imja por dhe e duarve që më kohë e lëmonin thikën dhe vërtetonin gjithnjë e më shumë mprehtësinë e saj..

Aprovova me kokë, duke i lënë të lira në inisiativën e marrë. Nuk u fola madje as nuk reagova fare. U ula në fundin e një peme, me rrënjë kushedi sesa vjeçare, dhe ashtu, prisja me padurim ndryshueshmërinë time.

Nuk vonoi shumë dhe duart depërtuan përmes majës së thikës në brendësi të trupit tim. Aty, ato prekën zemrën. Nuk ndieja pothuajse asgjë perveç lumturisë së pamasë për të pare ndryshimin e shpejtë tek vetja ime. Zemra ankohej dhe më shpullonte me rrahjet e saj. Ndonjëherë më vinte keq ta shihja ne atë gjëndje, por dëshira për të mos vuajtur më qoftë dhe një brengëzë të jetës sime më bënte të dëshiroja më shumë duart se zemrën.

Ato, krenare se më në fund mundeshin të bënin dicka pa 'prezencen' nervore timen, filluan të kontrollonin zemrën fije për fije, venë për venë, duke i bërë të gjitha këto inventare në qarkullimin gjakor që lëshohej mbi to. Më në fund, zemra përfundoi trupërisht e shkëputur prej meje. Fillimisht ndjeva pak dhimbje por më vonë, nuk e di cfarë ndodhi me mua. Më duket se kam rënë në një dremitje të lehtë. Mezi po pres në fakt të zgjohem, e të filloj jetën e re që më pret.. Mbase pas pak do të cohem ... Mbase do të zgjohem më vonë, mbase.. dhe asnjëherë.. Të paktën, nuk ndiej peshen e rëndesës së zemrës, të gjakut që rridhte aq fuqishëm ndonjëherë, të gërryerjeve të venave të gjakut, që më dukej sikur me hapnin një gropë të thellë për të më mbuluar sa më shpejt.. Të paktën jam koshiente që gjithcka që po përjetoj tashmë, ka një tjetër sens..

Gjerdani

Nëse do të mundesha një ditë të isha perëndeshë e ujit, çfarëdolloj emri të mund të me vinit (Theti(s), Sedna apo dhe E bukura e detit), do të ishte krejtësisht e pranueshme për mua. Unë do u premtoja, madje dhe u premtoj, se nëse e gjithë kjo do të ndodh, gjithfarë misteri të fshihej në fundin e ujit do të ishte dhuratë për njerëzimin mbi tokë. Shpërblimi është arma e vetme që sot të nxjerr nga çdo situatë. Mbase dhe jo!? Kjo “punë” kërkon pak aftësi të rralla, forca mbinatyrore të fshehura nën një trup njerëzor, (siç janë mutantët e sotëm); por gjithsesi, edhe fjalët sot janë të mjaftueshme! Po po, për këtë nuk kam aspak dyshim. Sot fjala “rule the world” si do thonin amerikanët, është e vetmja që ka nën kontroll mbarë botën.

Aty nën ujë do më kish pëlqyer të jetoja. Madje këtë e kam pasur gjithmonë si ëndërr. Kjo ëndërr kishte lindur si pasojë e moskzistencës së mundësisë së zhbirimit, qoftë dhe për njëherë të vetme të botës nënujore. Sigurisht që e di se nën ujë ka peshq, peshkaqenë, delfinë ashtu si dhe balena ndërmjet specieve të tjera ujore; por kur i sheh me sy e i prek me duar, e për më tepër kur e di që je ”zot” i tyre, gjasa për të mos jetuar aty, për mua, do kishte qenë zero.

Mua më pëlqen shumë të shëtis mbrëmjeve buzë oqeanit. Të duket sikur aty mëson për të parën herë se si të futësh oksigjenin në krahëror, se si të mbushësh mushkëritë, si ta qarkullosh nëpër bronke e lehtësisht ta nxjerrësh jashtë atë çfarë thithë. Duket se era është më e djallëzuar se vala. Ajo grumbullon në thasët e qiellit gjith frymënxjerrjet nga njerëzit në bregdet për t'i “zbrazur” më pas, po mbi kokat njerëzore që ndodhen në det. Ndërsa vala... vala, është thjesht një lodër e erës.  Ajo nuk vret, ajo vetëm sa përplas ata që era ka piketuar më parë. Era është egoiste.

Megjithatë era dhe pse e tillë shpesh shtyn dallgët të turren vrullthi drejt bregut. Ajo i bën ato të gërryjnë jo rrallë herë tokën nënujore, si një “dënim” kur ato nuk i binden lojës së saj. Sigurisht që Era në këtë lojë mban me vete dhe bashkëpunetorët e saj. Askush nuk mund të fitojë në lojë nëse s’bën manovrime. Vala e drobitur, harron shpesh herë se çfarë gërryen. Ajo nxjerr në breg “perlat” që deti përpin dhe fsheh. Toka nënujore xhindoset. Ajo ishte destinuar të ishte burg i përjetshëm i atyre perlave. Shkarkimin e nervave të fundtokës mbi valët e sipërme do ta rëndonte. Era do të qeshte. Vrullthi do të vazhdonte lojën e saj mbi të. E valës!? Eh, asaj do i duhej të përballonte shfryrjen e dy “zjarreve”. Të ndodhesh mes zjarreve do të thotë të zhuritesh, të digjesh, të mos jesh më ajo që je. Do t'i duhej kohë më pas të merrte serisht veten. Ajo, thjesht, do bindej!

* * *

Duke shëtitur bregut të detit vura re se si filloi të shkëlqente dicka mbi rërë. Fillova t'i afrohesha me shumë kujdes më tepër nga kureshtja për të mësuar se çfarë ishte. Kurreshtja na bën të marrim vendime te pamenduara mirë. Ndonjëherë pasoja e saj s'është asgjë, por ndonjëhere, harrojmë të marrim parasysh rezultatet e pritshme. Ne nuk mendojmë gjithmonë, por ne gjithmonë flasim për intelektin, ndërgjegjën, vetëdijen…; madje këto kanë filluar të shndërrohen në “tema dite”... Pasionet dhe dëshirat bëhen më të fuqishme se sa logjika. Ato, nuk na lënë të kryejmë deri në fund përllogaritjet e saj.

Aty, në rërë, një gjerdan pastrohej nga spërklat e valës. Ai dukej i drobitur. Mbase për “kunje” të erës dhe tokës, kërkonte të dhuronte atë për të cilën kishte marrë dënimin.

E mora në duar atë gjerdan. Ishte me të vërtet një perlë. Mbase bukuria e tij dhe pëlqimi më tepër se ç’duhej buronte nga ndjesia e të qenit “dhuratë”' dhe nga vlerësimi- I zgjedhuri.

Ishte i veshur me flori, nga koka deri në këmbë. Nuk mund të them se ishte medaljon, pasi kishte diçka brenda, diçka që fshihej nën kapakët e tij. Doja ta hapja, ta zhbiroja, por ishte e pamundur. Kontrollova çantën se mbase gjeja dicka në të, por, më kot. Nga inati se nuk arrija dot ta hapja me mollëzat e gishtërinjve, fillova ta gërrith me thonj, ta kafshoj me dhëmb. Si duket, kapakët e kuptuan se do të ishte e kotë t'i shpallnin një dyluftim thonjve dhe dhëmbeve, kështu që u dorëzuan menjëherë.

Të them se ishte mrekulli ajo çfarë pashë brenda tij, këtë nuk e them dot. Një zhgënjim i lehtë mbuloi fytyrën time e sytë pingul mbi të vazhduan të kundronin. E rrotulloja pamjen dhe merrte forma të ndryshme. Pas pak minutash zhbirimi, vura re vetëm dy pamje që ia zinin vendin njëra-tjetrës nga ndryshimi i dritëhijes.

Pamja e parë pasqyronte një verandë, ngritur mbi një balkon të madh. Mund të them se nga madhësia i përafrohej një salle. Njerëzit, në kujtim të të cilëve si duket ishte punuar ai gjerdan, duhej të kishin pas qenë fisnikë të dikurshëm. Ata rrinin ulur në tavolinat rreshtuar në atë verandë. Nën këmbët e tyre ishin disa burra. Ata dukeshin si lypës, si njerëz zgjebarakë…

Pamja e dytë pasqyronte një ambient qesharak. Njerëz që buzëqeshnin dhe disa që mbanin gozhduar një trishtim të frikshëm.

Filluan dalëngadalë të më bënin përshtypje të dyja pamjet dhe ndërroja më shpesh dritëhijen për të kuptuar mesazhin që ai medaljon përpiqej të më jepte. Nuk mund ta mohoj se kundrimi i tij ishte një lojë e bukur. Kisha kohë që nuk kisha luajtur ashtu, e gjithsesi, ishte sërisht kënaqësi...

Rrotullimet e shpeshta më bënë të shihja më me vëmendje se si, ata fisnikë të figurës së parë ktheheshin në njerëz të zymtë, të menduar, në pikë të hallit në pamjen e dytë; ndërsa ata njerëz lypsarë e zgjebarakë të figurës së parë, transformoheshin në njerëz qesharakë, me një buzëqeshje që shtirej mbi surrat, si palaço, në pamjen e dytë.

Atëherë kuptova vlerën dhe mesazhin e vërtetë të atij gjerdani. E shtrëngova fort duke patur frikë se mos më braktiste dhe zhytej sërisht në fundin e oqeanit...